«Η αντίδραση στο στρες (πάλη/φυγή) είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη ύπαρξη, καθώς μας προειδοποιεί ότι κάτι δεν πάει καλά. Μας δίνει την ευκαιρία να δράσουμε και να ανταποκριθούμε»
Η παιδική και η εφηβική ηλικία αποτελούν περιόδους ραγδαίας ανάπτυξης κι συνεχών αλλαγών σε όλα τα επίπεδα, παράλληλα όμως, αποτελούν και βασικές περιόδους κινδύνου για την ανάπτυξη συμπτωμάτων άγχους τα οποία ενδέχεται να κυμαίνονται από παροδικά και ήπια συμπτώματα έως σοβαρά συμπτώματα αγχώδους διαταραχής. Το σχολικό άγχος, που ορίζεται ως φυσιολογική, συναισθηματική, γνωστική και συμπεριφορική αντίδραση σε ερεθίσματα, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα των μαθητών να αντιμετωπίσουν τις σχολικές απαιτήσεις.
Η ώρα των εξετάσεων μπορεί να είναι μια δύσκολη στιγμή όχι μόνο για το άτομο που δίνει εξετάσεις , αλλά και για τους γύρω του. Η πίεση για καλές επιδόσεις στις εξετάσεις μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει άγχος και στρες , να αυξήσει την πιθανότητα υπερβολικής αντίδρασης σε καταστάσεις και να οδηγήσει σε συγκρούσεις με αγαπημένα πρόσωπα. Οι σχολικές εξετάσεις μπορεί να είναι ιδιαίτερα αγχωτικές ,επειδή οι νέοι αισθάνονται ότι αν αποτύχουν σε αυτές θα καταστραφεί η ζωή τους.
Όταν οι άνθρωποι εκτίθενται σε στρεσογόνους παράγοντες ή ερεθίσματα που προκαλούν άγχος, βιώνουν μια σειρά από σωματικές, συναισθηματικές, συμπεριφορικές και γνωστικές αντιδράσεις. Ως εκ τούτου, οι μαθητές μπορεί να βιώσουν άγχος με πολύ διαφορετικούς τρόπους , όπως :
- Σωματικά συμπτώματα: Εφίδρωση, αυξημένος καρδιακός ρυθμός ή αρτηριακή πίεση, ίλιγγος, δύσπνοια, μυϊκή ένταση, πονοκέφαλοι, στομαχόπονοι, κόπωση
- Συναισθηματικά συμπτώματα: Εχθρότητα, ευερεθιστότητα, και άλλες αλλαγές στη διάθεση, αυξημένη ανησυχία, αίσθημα αδυναμίας και μοναξιά
- Συμπεριφορικά συμπτώματα: Ευκαιριακή άμετρη ή μειωμένη κατανάλωση φαγητού, ακανόνιστες συνήθειες ύπνου
- Γνωστικά συμπτώματα: Απώλεια μνήμης, απώλεια συγκέντρωσης, αρνητική προοπτική, αποσύνδεση (δηλαδή, αποσύνδεση από τις σκέψεις, τα συναισθήματα και την ταυτότητά)
Τρόποι διαχείρισης στρες
- Κοιμηθείτε αρκετά
Ο ποιοτικός ύπνος και ο επαρκής ύπνος προσφέρουν ποικίλα οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του στρες και της βελτίωσης της διάθεσής σας. Επιπλέον, οι μαθητές που κοιμούνται καλά έχουν καλύτερη ανάκληση μνήμης.
- Προσέξτε τη διατροφή
Προσπαθήστε να τρώτε θρεπτικά γεύματα και να διαθέτετε επαρκή χρόνο στην διάρκεια του γεύματος, ώστε να αποφύγετε τη δυσπεψία. Μπορείτε επίσης να αναζητήσετε τρόφιμα που είναι γνωστό ότι καταπολεμούν το άγχος και ενισχύουν τη διάθεσή σας.
- Ασκηθείτε τακτικά
Εκτός από τη διατήρηση της υγείας του σώματός σας, η τακτική άσκηση απελευθερώνει ενδορφίνες και βελτιώνει τις συνολικές γνωστικές σας ικανότητες. Η άσκηση μπορεί ακόμη και να σας βοηθήσει να κοιμηθείτε, μειώνοντας έτσι το άγχος. Λάβετε υπόψη ότι η άσκηση δεν χρειάζεται να είναι επίπονη – οι σύντομοι περίπατοι και οι διατάσεις μπορούν να οδηγήσουν σε τεράστια οφέλη για την ψυχική υγεία και να βοηθήσουν στην ανακούφιση της έντασης.
- Μην βασίζεστε σε διεγερτικά
Πίνοντας καφέ και ενεργειακά ποτά για να τροφοδοτήσετε τις συνεδρίες μελέτης αργά το βράδυ θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε συντριβή αργότερα. Αυτά τα διεγερτικά ενισχύουν τα επίπεδα κορτιζόλης στο σώμα, αυξάνοντας τις φυσικές επιπτώσεις του στρες.
- Θετικές σκέψεις
Προσπαθήστε να αντικαταστήσετε τις αρνητικές σκέψεις με θετικές (αντί για φράσεις “θα γράψω άσχημα”, ” θα μπλοκάρω και θα τα ξεχάσω όλα την ώρα της εξέτασης”, “δεν θα θυμάμαι τίποτα από όσα έχω διαβάσει”, “θα είναι δύσκολα τα θέματα”, “θα υπάρχουν παγίδες”, κάντε δηλώσεις με θετικό περιεχόμενο όπως “πιστεύω σε μένα”, “έχω προετοιμαστεί κατάλληλα”, “θα τα καταφέρω μια χαρά” και “όλα θα πάνε καλά”.
- Ακούστε μουσική
Η μουσική ενισχύει τις επιδόσεις των μαθητών στα σχολεία καθώς αυξάνει την πλαστικότητα του εγκεφάλου με τέτοιο τρόπο ώστε, το παιδί να ανταποκρίνεται άμεσα στην εκμάθηση, την αλλαγή και την ανάπτυξη
Παρεμβάσεις για οικογενειακό περιβάλλον
- Να είστε παρόντες και να ακούτε προσεκτικά
Ακούστε τι λέει το παιδί σας και δείξτε ενδιαφέρον για τις σκέψεις , τις ιδέες και τα συναισθήματά του. Προσπαθήστε να καταλάβετε πώς βλέπει τα πράγματα το παιδί σας και σεβαστείτε την ανάγκη του για χρόνο και χώρο. Ο καθένας αντιμετωπίζει το άγχος με διαφορετικό τρόπο και εσείς και το παιδί σας μπορεί να έχετε διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης.
- Παρέχετε ένα ασφαλές περιβάλλον
Ιδιαίτερα κατά την περίοδο των εξετάσεων να αποφεύγετε τις συγκρούσεις και εξασφαλίστε ένα ήρεμο κι ήσυχο περιβάλλον που ευνοεί την μελέτη. Αυτό βοηθά τους μαθητές να θέσουν ένα ρεαλιστικό και ευέλικτο πλάνο μελέτης, που να περιλαμβάνει αρκετά διαλείμματα και στιγμές ηρεμίας, σωματική εκτόνωση, επικοινωνία με φίλους και τεχνικές χαλάρωσης.
- Θετική Γονεϊκή Παρουσία για Ανοιχτό Κανάλι Επικοινωνίας
Για να το πετύχουν αυτό, οι γονείς οφείλουν να επιδοκιμάζουν όχι μόνο τις επιδόσεις αλλά κυρίως την προσπάθεια του παιδιού τους, δείχνοντας σεβασμό και κατανόηση. Οφείλουν να διαχωρίζουν το ρόλο του παιδιού από το ρόλο του μαθητή. Έτσι, τα παιδιά θα νιώθουν ότι τα αγαπούν και τα αποδέχονται, ανεξάρτητα από τις σχολικές τους επιδόσεις.
Είναι επίσης βοηθητικό, οι γονείς να αμφισβητούν την τυχόν απαισιόδοξη στάση των παιδιών και να προσπαθούν να τα ενθαρρύνουν, κάνοντάς τους θετικά σχόλια και περιγραφικούς επαίνους, τονίζοντας όλα τα σπουδαία κατορθώματά τους!
H Ψυχολόγος
Γεροπούλου Κωνσταντίνα